بررسی تاثیر پیروزی آقای بایدن بر صنایع و بازارهای مختلف در ایران
بگذارید خبر بد را همین ابتدا اعلام کنم: سیاست، اقتصاد را در ایران بلعیده است! ناخوآگاه به نظر میرسد این واقعیت که در صدا و سیما هر پانزده دقیقه اعلام می‌شود، نتایج انتخابات آمریکا هیچ تاثیری بر ایران ندارد. نشانگر آن است که به طورحقیقی تاثیرات انتخابات آمریکا بر اقتصاد ایران انکار نشدنی است. تراژدی واقعی اینجاست که نظام و انقلابی که با شعار آزادی ، استقلال و نه شرقی نه غربی (البته بیشتر نه غربی! )روی کار آمد، دقیقا انتخابات غربی ترین کشور جهان سرنوشتش را تعیین میکند.
نویسنده نه تنها در این نوشتار که به طور عمومی هیچگاه قصدی بر ورود به حوزه سیاست و قلم زدن در آن را ندارد اما به راستی سیاست چنان در تاروپود زندگی ایرانیان ریشه دوانده که نمیتوان بدون در نظرگیری آن تقریبا هیچ موضوعی را بررسی نمود. اما آنچه در این یادداشت قصد داریم بر آن تاکید کنیم، بررسی تاثیرات انتخابات آمریکا بر صنایع و بازارهای موازی ایران میباشد.
سلام بر اقتصاد پساترامپ، سلام بر پرزیدنت بایدن
بار مثبت یا منفی اخبار در تمام جهان تا حد زیادی به اینکه ما در کدام سوی خبر ایستاده باشیم بستگی دارد به طور مثال وقتی می‌گوییم با سمپاشی گسترده از محصولات کشاورزی در مقابل ملخ‌ها مراقبت شده است، درست است که به نوعی این خبر برای ما یک پیروزی اقتصادی است. اما همزمان برای جامعه ملخ ها یک نسل کشی است! به همین جهت پیروزی آقای بایدن در انتخابات نیز برای بازارهای متفاوت و صنایع مختلف و ذی‌نفعان آنان معانی متفاوتی دارد. که سعی می‌کنیم در چندین بخش آن را توضیح دهیم.
سهولت در تجارت جهانی و شرکتهای حمل و نقل
ترامپ احتمالا یکی از بزرگترین موانع تجارت جهانی بوده است. با پیروزی جبهه چپ در آمریکا دوباره قدرت در دست گلوبالیست‌ها قرار گرفته است و این به معنای تسهیل امر تجارت در جهان میباشد. انتظار میرود با ورود آقای بایدن به کاخ سفید کمی از کمپین فشارحداکثری به سمت فشار نیمه حداکثری حرکت کنیم.
ازین جهت به طور عمومی انتظار گسترش دادوستد بین کشورها و به دنبال آن افزایش حمل و نقل را داریم، البته این صنعت چندی است باشیوع ویروس کرونا به شدت دچار مشکلات شده است اما انتظار میرود در سال آینده با تحت کنترل در آمدن ویروس کرونا شاهد جهش خوبی در این صنعت باشیم
در صورت بازگشت آمریکا به برجام و برداشته شدن تحریمها انتظار میرود کشتی‌های ایرانی بار دیگر بتوانند در آبهای جهانی به تجارت بپردازند که ازین جهت میتوان به شرکتهای حمل و نقل به عنوان گروهی پر از پتانسیل در صورت برداشته شدن تحریمها نگاه کرد ازین گروه غول کشتیرانی ایران یعنی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران( حکشتی ) با دارا بودن 152 فروند کشتی در مجموعه خود بیشترین توجهات را میتواند سمت خود جلب کند و دچار جهش در سودسازی شود
تاثیر انتخاب آقای بایدن بر قیمت دلار و صنایع وارداتی و صادراتی
اگر فرض را بر این واقعیت بگیریم که ایران و آمریکا بار دیگر به میز مذاکره بر می‌گردند و گشایشی در امر تحریمها صورت می‌گیرد. این موضوع از حداقل دو جنبه به کمی جان گرفتن ریال کمک خواهد کرد، اولا اینکه شاهد کاهش انتظارات تورمی از سوی جامعه خواهیم بود و ثانیا به طور واقعی شاهد افزایش ذخایر ارزی در دسترس بانکها ، شرکتها و از همه مهمتر دولت خواهیم بود که میتواند با مدیریت عرضه کمی از فشار تقاضا را سرکوب کند و باعث افت قیمت دلار شود. اما در این میان اصلا به نظر نمی‌رسد بانک مرکزی و بازارساز بخواهد اجازه ریزش عمیق را به بازار ارز بدهد و کف قیمتی را می‌خواهد برای دلار برای بالا نگهداشتن توان صادراتی حفظ کند.
هر چند با همین شرایط ذکر شده شرکتهایی که نیاز به واردات دارند از جمله گروه‌های خودروسازی و مونتاژ و شرکتهایی که مواد اولیه وارداتی دارند و چند سالی است نیمه ظرفیت و یا تعطیل هستند همچنین شرکتهایی که برای احداث خط تولید و خرید مواد اولیه نیاز به خطوط اعتباری و فاینانس و سرمایه‌گذاری خارجی دارند میتوانند فرصت های خوبی پیشرو داشته باشند
بدهی های ارزی راحت تر پرداخت می‌شوند
درحال حاضر در بازار با تعداد زیادی از شرکتهایی مخصوصا در صنایعی زیرساختی و هزینه‌بر مانند برق و یوتیلیتی رو به رو است که در نرخهای تک رقمی وام‌های ارزی گرفته اند و شرکتها را راه اندازی کرده اند اما هم اکنون به ریال می‌فروشند و به دلار آن‌هم به نرخ روز بازار باید وام‌ها را پس بدهند که این موضوع باعث شناسایی زیان‌های سنگین برای آنان شده است از این مجموعه میتوان به شرکتهای زیر مجموعه سرمایه گذاری نیرو( ونیرو ) ، بکهنوج و … اشاره نمود که با کاهش نرخ ارز میتوانند نفس راحتی بکشند و راحت‌تر تعهشدات خود را ایفا کنند.
شرکتهای صادرات محور و کامودیتی
هر چند انتظار میرود با کاهش تحریمها قیمت ارز کمی کاهش پیدا کند و ازین جهت شرکتهای صادرات محور که اکثرا تولید کنند کامودیتیها هستند. دچار افت فروش ریالی شوند اما به نظر میرسد با برداشته شدن تحریم ها شر هزینه ها و بار مالی این پدیده شوم نیز از سر شرکتها برداشته می‌شود و این خود میتواند باعث افزایش سودآوری و همچنین افزایش تولید در سال‌های آتی شود همچنین به نظر میرسد با کم شدن تحریمها می توان به راه اندازی خطوط توسعه ای در شرکت ها امیدوار بود. که خود این موضوع باعث افزایش تولید در سال‌های بعد و افزایش فروش خواهد شد همچنان معتقدیم، شرکت های صادرات محور در ایران با توجه به نرخ بهره بالای ریال می توانند در بلند مدت از جایگاه بسیار خوبی برای در میان سرمایه‌گذاران برخوردار باشند
قیمت نفت و سرمایه گذاری در انرژی های نوین
امسال جنگ نفت و انرژی از بازارهای جهانی به آراء الکتورال ایالت های پنسیلوانیا و تگزاس نیز کشید. انتظار میرود ورود بایدن به کاخ سفید باعث تنش های بسیاری در حوزه انرژی و تغییر جایگاه انرژی های مختلف شود و این تغییر احتمالاً به کام خیلی از بزرگان حال حاضر این حوزه خوش نخواهد بود آقای بایدن که با شعار انرژی های سبز و آمریکا بدون آلودگی‌های کربنی برای چهارسال آینده روی کار آمده است
به نظر می رسد بانکهای بزرگ سرمایه گذاری نیز این موضوع را پیش‌بینی کرده‌اند که با کاهش تولید نفت در آمریکا و وضع قوانین سختگیرانه تر درباره تولید گازهای گلخانه‌ای و استخراج نفت قیمت نفت در یک بازه میان مدت و کوتاه مدت به تواند اعداد بالاتری را ببیند، که این موضوع برای کشورهای نفت محور اقتصادهای نفتی می تواند فرصت خوبی باشد.
اما تهدید بزرگتر در کوتاه مدت برای قیمت نفت در بازار جهانی در واقع خود ایران میباشد کشوری که قبل از از خروج آمریکا از برجام ۴ میلیون بشکه نفت تولید داشته هم اکنون صادرات نفت بسیار اندکی دارد و با روی کار آمدن آقای بایدن انتظار داریم که ایران پس از گشایش در وضعیت سیاسی بتواند صادرات نفت خود را حداقل در حد یک و نیم میلیون بشکه تا ۲ میلیون بشکه نفت از سر بگیرد و در صورت ورود ایران به بازار نفت به نظر میرسد با افزایش عرضه مواجه باشیم که در کنار سرکوب تقاضا به علت وجود بیماری کرونا کمی شاهد نوسانات قیمت نفت رو به پایین باشیم در جمع بندی به نظر میرسد هم اکنون زمان مناسبی برای قضاوت در مورد قیمت نفت در سال آتی نخواهد بود و در این بازه باید صبر نمود تا اقدامات آقای بایدن وضعیت بیماری کرونا و همچنین وضعیت فروش نفت ایران در بازار جهانی روشن‌تر شود تا بتوان پیش‌بینی بهتری داشت.
همچنین حمایت ایالات متحده از انرژی های نوین می تواند سرمایه گذاران جهانی را به سمت این صنعت سوق دهد بازار ماشین های برقی و دیگر ترندهای انرژی های نوین می تواند محل سرمایه گذاری‌های بزرگی برای کشور ها همچنین شرکتهای حوزه انرژی باشد که این موضوع احتمالاً در آینده نزدیک بیشتر در بازارهای مالی به چشم خواهد خورد.
سوئیفت و صنعت بانکداری پسا ترامپ ایران
اگر احتمال ندهیم که اقتصاد ایران یک بچه سر راهی است، پس قطعا پدر اقتصاد ایران بانکها هستند. در ایران بانکها به نوعی حکمرانی می‌کنند آنان تمام بازارهای مالی از مسکن تا ارز را در سلطه خود دارند و تقریبا هیچ بازاری بدون حمایت و ذی‌نفع بودن بانکها امکان جان گرفتن در ایران ندارد. به همین جهت تقریبا بررسی این گروه برای پیش‌بینی تمام رویدادهای اقتصادی امری غیرقابل اجتناب است
در صورت توافق ایران با آمریکا و بازگشت آن کشور به توافق برجام و از آن مهمتر تصویب لوایح FATF و مبارزه با پولشویی که به نوعی جزو حیاتی ترین اتفاقات اقتصادی برای ایران میباشد شاهد خواهیم بود که دسترسی بانکهای ایرانی بار دیگر به سامانه جهانی سوئیفت و همچنین خطوط اعتباری باز خواهد شد و بانکهایی که دارای ذخایر ارزی و همچنین شبکه های گسترده جهانی هستند میتوانند شاهد رشد چشمگیر سودسازی در حوزه بین الملل باشند از جمله گروه بانکداری که میتواند توافق برای آنان بسیار موثرتر از بقیه باشد میتوان به بانکهای ملت و خاورمیانه (این بانک تا اخیرا همچنان مدعی دسترسی به سامانه سوئیفت بوده است) اشاره کرد.
صنایع پیشرو و وابسطه به تکنولوژی خارجی
این واقعیت که آنچنان صنعت تکنولوژیک و پیشرویی در ایران وجود ندارد باعث نشده است تا تیم تحلیلگر از این جنبه حضور آقای بایدن در کاخ سفید غافل شده باشد.
احتمالا با بازتر شدن فضای سیاسی و گشوده شدن درب‌های کشور شاهد حضور دوباره برندهای محبوب ایرانیان از کشورهای کره، ژاپن، آلمان و … باشیم از ماشین تا گوشی همراه همگی شاهد افزایش عرضه در بازار و همچنین بهبود کیفیت خواهند بود. و ازین جنبه شرکتهای مونتاژکننده کالاهای بی‌کیفیت خارجی که در زمان تحریم بازار را در دست داشتند به نظر میرسد کمی موضع فروششان مورد تهدید خواهد بود.
در سوی دیگر کارخانجاتی هستند که به دلیل خروج شرکتهای خارجی قادر به تولید و یا مونتاژ نیستند و با بازگشت شرکتهای مادر میتوانند خطوط تولید خود را از سر بگیرند از جمله به طور مثال شرکتهای خودروسازی بهمن و تولیدات مزدا در ایران همچنین شرکتهای ایران خودرو و سایپا که بسیاری از محصولات آنان نیازمند واردات قطعات بوده است.
انبساط دموکراتیک، قیمت طلا و دیگر کامودیتیها
دموکراتها در ایالات متحده همیشه به بریز و بپاش در اقتصاد معروف بوده اند و ازین جهت فضا برای کاهش ارزش شاخص دلار به نظر با کمک ویروس کرونا بیشتر از قبل هم فراهم شده است. بسته‌های بزرگ حمایتی کاهش محسوس در سطح تولیدات جهانی میتواند همچنان عامل تضعیف مهمترین ارز جهان یعنی دلار باشد
ازین رو به نظر میرسد قیمت اونس جهانی حتی با درنظرگیری رشدهای چندماهه اخیر و سطح تاریخی میتواند اعداد بالاتری را نیز تا پایان دوره آقای بایدن ببیند، اما از سمت دیگر قدرت گرفتن ریال و همچنین حباب شدیدی که هم اکنون در سکه‌های ضرب ایران نسبت به قیمت تئوریک و محاسباتی سکه وجود دارد سرمایه گذاری را در بازه کنونی در بازار سکه برای ایرانیان علی رغم صعودی بودن انس جهانی همراه با ریسک بالایی قرار داده است.
دیگر کامودیتی ها نیز احتمالا با تضعیف دلار قیمتهای بالاتری را مشاهده خواهند کرد اما آنچه برای کشور ما به طور خاص مورد اهمیت خواهد بود آن است که اگر قیمت نفت در اثر سیاستهای خاص ایالات متحده و همچنین افزایش عرضه بازار جهانی به علت حضور ایران در بازار شکسته شود ممکن است شاهد قیمتهای پایینتری برای کامودیتی های مشتق از طلای سیاه باشیم.
موضوع مهم دیگری که وجود دارد این است که برخلاف نفت به نظر میرسد جهان در حال رشد تقاضا برای گاز این ماده ارزشمند که کشور عزیزمان منابع عظیمی از آن را دارا میباشد است و این موضوع میتواند به افزایش قیمت گاز و نسبت قیمتی گاز به نفت کمک کند.
جمع بندی و سخن پایانی
ما که روزگاری معتقد بودیم آمریکا هیچ غلطی نمیتواند بکند به چشمان خویش دیدیم آمریکا هر غلطی بخواهد میتواند بکند، و احتمالا این ما هستیم که در مقابل آمریکا هیچ نمیتوانیم بکنیم. هم اکنون در نقطه ای هستیم که پل های پشت سرمان را خراب کرده‌ایم و از مدینه فاضله امیدمان خانه خرابه‌ای بیش نمانده است. امیدواری به اینکه شر سیاسیت را از سر اقتصاد کم کنیم آرزویی بلند است که با نگاه به شواهد آن را حقیقتا در لحظه کنونی کمی دور از دسترس می‌بینیم.
علی‌رغم همه فشارهای اقتصادی امید نیرو محرکه جامعه است و به نظر میرسد اگر جرقه‌ای از توافق ایران با جهان دیده شود بتوان به بازگشت امید به اقتصاد و کم شدن مقدار حداقلی از فشارها اقتصادی امیدوار بود.
